Τα χορικά του Μπαχ

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

 B Λυκείου Μουσικού Σχολείου

Σχολικό έτος 2016-2017

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΕΛΙΖΑ ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ, ΠΕ 16

ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ: ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ

ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΜΟΝΙΑ

Τίτλος Εργασίας: Τα Χορικά (Chorales) του J.S. Bach: τα βασικά χαρακτηριστικά και το στυλ εναρμόνισής τους.

Λέξεις κλειδιά: Μπαχ, εποχή Μπαρόκ, εκκλησιαστική μουσική, προτεστάντες, εναρμόνιση χορικού, κανόνες αρμονίας.

Σκοπός της εργασίας:  Σκοπός της εργασίας μας είναι η μελέτη του ύφους και η εμβάθυνση στο στυλ εναρμόνισης των χορικών του Μπαχ.

Σύνδεση με το μάθημα της Αρμονίας: Η μελέτη του ύφους και των μορφολογικών χαρακτηριστικών των χορικών του Μπαχ θα συσχετιστεί και θα συγκριθεί με όλα όσα έχουν διδαχθεί οι μαθητές στην ύλη της αρμονίας στην α και β λυκείου.

Επιμέρους στόχοι/προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα:

• Να μπορούν να περιγράψουν οι μαθητές το ύφος και τα χαρακτηριστικά του χορικού
• Να γνωρίσουν τον Μπαχ ως συνθέτη χορικών
• Να μελετήσουν τη θέση του χορικού στην ιστορία της μουσικής
• Να αναλύσουν και να εναρμονίσουν χορικά στο ύφος του Μπαχ
• Να μάθουν να συντάσσουν μια σύντομη αλλά ολοκληρωμένη εργασία με σωστή δομή, παραπομπές, βιβλιογραφία κ.λπ.

Ενδεικτική βιβλιογραφία / πηγές

• Αμαραντίδης, Α. (2011). «Το τονικό μουσικό σύστημα», Αθήνα: Παπαγρηγορίου –Νάκας Χ.
• Διαμαντής, Γ. (1994). «Choral», Αθήνα: Νάκας
• Θέμελης, Δ. (1993): «Ειδικοί τομείς ιστορίας της μουσικής: Ιωάννης Σεβαστιανός Μπαχ», Θεσσαλονίκη: Υπηρεσία δημοσιευμάτων.
• Καλομοίρης- Οικονομίδης (1990): Θέματα Αρμονίας, Αθήνα: Γαϊτάνος
• Richter, B. F.(επιμ) : Bach: Choral-Gesange, Leipzig, Breitkopf
• Φιτσιώρης Γ. «Τα Χορικά του Μπαχ ενταγμένα σε μία ευρύτερη ιστορική περίοδο συνθετικών και θεωρητικών αναζητήσεων», Αθήνα: Παπαγρηγορίου Νάκας.

Σχετικές ιστοσελίδες:

• users.uoa.gr/~foulias/txtf/Bach_choraele_II.htm

Δραστηριότητες 1^ης μέρας : Μελέτη Υλικού

Οδηγίες:

1) Εντοπίστε μερικά γενικά ιστορικά στοιχεία α) για τον Μπαχ και β) για την εποχή Μπαρόκ (από το βιβλίο ιστορίας μουσικής β γυμνασίου σελ.111-122 και τις σημειώσεις του Δ. Θέμελη για το Μπαχ και την επεξεργασία χορικών)

2) Μελετήστε από τις υπόλοιπες σημειώσεις που σας δόθηκαν, τι είναι το χορικό και ποια η θέση του στην προτεσταντική εκκλησία

3) Ρίξτε μια ματιά στα 3 φωτοτυπημένα χορικά (αρ. 9, 18, 98) που σας έχουν δοθεί ως παραδείγματα. Τι παρατηρείτε με μια πρώτη ματιά;

4) Αν υπάρχει δυνατότητα παίξτε ή τραγουδήσετε μία - μία φωνή

5) Κοιτάξτε πάλι τις σημειώσεις σας και μελετώντας όλο το υλικό εντοπίστε:

α) Ποιες διαφορές εντοπίζετε σε σχέση με τα όσα μαθαίνουμε στο μάθημα της αρμονίας;

β) Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά των χορικών του Μπαχ;

6) Στη συνέχεια προσπαθήστε να αναλύσετε ένα από τα κοράλ που έχετε στα παραδείγματα. Προτείνω το Νο 9, λόγω των λιγοστών ξένων φθόγγων που χρησιμοποιούνται.

7) Αν υπάρχει χρόνος, σήμερα, ή την επόμενη εβδομάδα προσπαθήστε να εναρμονίσετε μόνοι σας μια δοσμένη μελωδία σε στυλ κοράλ Μπαχ. (Τέτοιες μελωδίες μπορείτε να βρείτε στο βιβλίο σας των θεμάτων αρμονίας σελ 109, ή στις σημειώσεις που σας έχουν δοθεί).

Τέλος, να μεριμνήσετε για τον τρόπο παρουσίασης της εργασίας σας στην τάξη, όπως και για το ύφος-στυλ του κειμένου που θα παραδώσετε στην υπεύθυνη καθηγήτρια την επόμενη εβδομάδα.

Δραστηριότητες 2^ης μέρας: Εκπόνηση- Παρουσίαση Εργασίας

Οδηγίες:

Με βάση το υλικό που μελετήσατε την προηγούμενη εβδομάδα αλλά και το υλικό που βρήκατε μόνοι σας στο σπίτι καταγράψτε στην πρώτη σελίδα:

Τα ονόματά σας, την ημερομηνία και την τάξη σας

Τον Τίτλο της Εργασίας (όπως ακριβώς σας έχει δοθεί)

Το όνομα του καθηγητή σας και το όνομα του σχολείου μας.

Στη δεύτερη σελίδα: καταγράψτε το σκοπό της εργασίας σας καθώς και τις λέξεις κλειδιά, όπως ακριβώς σας έχουν δοθεί.

Στη μεθοδολογία έρευνας περιγράψετε τον τρόπο που δουλέψατε (μόνοι, σε ομάδες, με υλικό που σας δόθηκε, δικό σας υλικό κλπ).

Ακριβώς από κάτω θα ξεκινήσει το κυρίως μέρος της εργασίας σας που θα περιλαμβάνει τα εξής κεφάλαια:

1) Εισαγωγή: εδώ θα καταγράψετε μερικά ιστορικά στοιχεία που αφορούν τον Μπαχ και την εποχή του

2) Το χορικό: ο ύμνος της προτεσταντικής εκκλησίας : εδώ καταγράψτε τα ιστορικά και άλλα γενικά στοιχεία που εντοπίσατε για τα κοράλ.

3) Τα βασικά χαρακτηριστικά των χορικών του Μπαχ : καταγράψτε όλα τα ειδικά χαρακτηριστικά που βρήκατε στη μελέτη σας, όπως κύριες διαφορές και ομοιότητες στους κανόνες, σε σχέση με όσα μαθαίνουμε στο μάθημα της αρμονίας.

4) Ανάλυση και εναρμόνιση στο ύφος του Μπαχ: Στην ενότητα αυτή θα συμπεριλάβετε μία τουλάχιστον ανάλυση χορικού και μία προσπάθεια εναρμόνισης μελωδίας στο ύφος του κοράλ-Μπαχ

5) Συμπεράσματα – Επίλογος : εδώ μπορείτε να καταγράψετε τα γενικά συμπεράσματά σας, όπως και κάποιες δικές σας σκέψεις σε μορφή επιλόγου.

Σε ξεχωριστή ενότητα να καταγράψετε την βιβλιογραφία με τον τρόπο που ενδείκνυται.

Αν έχετε χρόνο μπορείτε να φτιάξετε και μία μικρή περίληψη της εργασίας σας την οποία θα τοποθετήσετε στην πρώτη σελίδα. Αν φτιάξετε περίληψη βάλτε από κάτω και τις λέξεις κλειδιά (στην πρώτη σελίδα).

Καλή μελέτη!!!!!!

Τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξαν οι μαθητές:

Ως βασικά χαρακτηριστικά εντόπισαν τη(ν):

• Χρήση καθυστερήσεων, διαβατικών φθόγγων και ποικιλμάτων, αλλά όχι αλλοιωμένων συγχορδιών.
• Ύπαρξη κορώνας και πτώσης στο τέλος κάθε φράσης
• Συχνή χρήση τετάρτων και ογδόων
• Χρήση διαφορετικών εναρμονίσεων σε ίδιες μελωδίες
• Χρήση διατονικών και χρωματικών μετατροπιών σε κοντινές κλίμακες καθώς και παρενθετικών δεσποζουσών.

Οι διαφορές σε σχέση με όσα γνωρίζουν στην αρμονία

• Από μέτρο σε μέτρο μπορεί να κρατηθεί ίδια συγχορδία
• Επιτρέπεται η κακή αρμονική σχέση μετά τις κορώνες, συχνά χρησιμοποιείται και η V-IV.
• Συχνές είναι οι διασταυρώσεις μεταξύ εσωτερικών φωνών
• Οι κοινοί φθόγγοι δεν κρατιούνται λόγω ύπαρξης του κειμένου
• Χρήση «απαγορευμένων διαστημάτων» μελωδικά
• Οι παράλληλες είναι αποδεκτές αν η μία από τις δύο είναι ελαττωμένη
• Όχι συχνή χρήση του πτωτικού 6/4.