Από τον ήχο.... στη μουσική

Θεωρητικό μέρος
Α Γυμνασίου (2 διδακτικές ώρες) 

Σκοπός του μικροσεναρίου: είναι οι μαθητές να ξέρουν να ορίζουν τις ιδιότητες του ήχου και να περιγράφουν την έννοια του μουσικού διαλόγου μέσα από την παρακολούθηση του παρακάτω βίντεο:

Οι έννοιες αυτές απαντώνται στο βιβλίο της Α γυμνασίου στις ενότητες: «Μουσικοί διάλογοι και αντίφωνα» σελ. 12 και «Ανακαλύπτοντας τη φωνή» σελ. 17.

Επιμέρους στόχοι: Να ορίζουν οι μαθητές την έννοια του ύψους και της χροιάς του ήχου, να μάθουν να αναγνωρίζουν την έννοια της μουσικής φράσης, να ανακαλύψουν τις γραφικές παρτιτούρες, να μυηθούν στο μουσικό θέατρο, να αναπτύξουν τη φαντασία τους και να αποκτήσουν γνώσεις ψηφιακού εγγραμμματισμού.

Πιθανές συνδέσεις με άλλα μαθήματα: Γίνεται σύνδεση του μαθήματος της μουσικής με το μάθημα της φυσικής των εικαστικών, του θεάτρου και των ξένων γλωσσών (χρήση ιταλικών όρων)

Παιδαγωγική προσέγγιση: Συνεργατική, ενεργητική, διαθεματική και δημιουργική μάθηση.

Ψηφιακά περιβάλλοντα: Χρησιμοποιείται ένας μεγάλος αριθμός λογισμικών ειδικής και γενικής χρήσης, εγκατεστημένου ειδικού υλικού με σαφή διδακτικό σκοπό και περιβάλλοντα μάθησης μέσω ανακάλυψης, διερεύνησης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης.

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού: Ο εκπαιδευτικός λειτουργεί καθοδηγητικά, ενώ συντονίζει και εμψυχώνει τους μαθητές. Κατά τη φάση υλοποίησης της ομαδικής εργασίας, ο εκπαιδευτικός περιφέρεται διακριτικά γύρω από τους σταθμούς εργασίας και παρακολουθεί το έργο όλων των ομάδων. Παρεμβαίνει είτε σε περιπτώσεις κατά τις οποίες τον καλούν οι μαθητές, είτε σε περιπτώσεις τις οποίες κρίνει ο ίδιος απαραίτητες κατά την εποπτεία των ομάδων.

Ο ρόλος των μαθητών: Είναι ενεργητικός, η δουλειά στην ομάδα αφήνει περιθώρια ο καθένας να εμπλακεί στο βαθμό που μπορεί ή που επιθυμεί στην ομάδα, ενώ αναδεικνύονται και οι ιδιαίτερες δεξιότητές του μέσα από την ποικιλία των δραστηριοτήτων. Τέλος, με την ανάρτηση της δουλειάς στο ιστολόγιο του σχολείου και την παρουσίαση της δουλειάς τους, οι μαθητές αισθάνονται πως έχουν βήμα στα δρώμενα της σχολικής κοινότητας.

Περιγραφή: Η πρώτη διδακτική ώρα θα ξεκινήσει με μια σύντομη παρουσίαση των εισαγωγικών εννοιών από τον εκπαιδευτικό. Θα ακολουθήσει η προβολή του βίντεο «Ντουέτο για δύο γάτες» του συνθέτη Τζ. Ροσσίνι στον διαδραστικό πίνακα της τάξης. Στη συνέχεια οι μαθητές καλούνται να εντοπίσουν τις διαφορές του ύψους και της χροιάς της γυναικείας φωνής (υψίφωνος- soprano και μεσόφωνος-contralto), να διακρίνουν τα διαφορετικά μουσικά όργανα και τις μουσικές φράσεις από τις οποίες αποτελείται η σύνθεση.

Η θέαση σε σχέση με την απλή ακρόαση της μουσικής προσφέρει τα εξής πλεονεκτήματα: προϊδεάζει  τους μαθητές που δεν είναι σε θέση να διακρίνουν τις λεπτές διαφοροποιήσεις της φωνής να τις αντιληφθούν άμεσα παρατηρώντας τον ενδυματολογικό κώδικα που έχει επιλεγεί (υψίφωνος= θηλυκό ντύσιμο, μεσόφωνος =αντρικό ντύσιμο). Επίσης, στην περίπτωση των οργάνων, οι μαθητές ταυτοποιούν τον ήχο με την ηχητική πηγή.

Επιπλέον, η παρατήρηση των εκφράσεων και των κινήσεων των τραγουδιστών/ηθοποιών οδηγεί στην κατανόηση του ύφους και του περιεχομένου του μουσικού διαλόγου. Η επιλογή ενός τέτοιου, μη λεκτικού διαλόγου, αφήνει περιθώρια ανάπτυξης της φαντασίας των μαθητών και οδηγεί στη επίτευξη της δράσης που ζητείται σε ύστερο χρόνο: την επένδυση της ήδη υπάρχουσας μελωδίας με στίχους.

Με τις δραστηριότητες που ακολουθούν επιδιώκεται η εμβάθυνση και η εμπέδωση των γνώσεων. Μέσα από τη χρήση των προτεινόμενων εφαρμογών (εικονικό πιάνο- ελεύθερη αναζήτηση από το διαδίκτυο), οι μαθητές εξερευνούν και πειραματίζονται. Με την εφαρμογή «εξερεύνηση των βασικών χαρακτηριστικών του ήχου» από το φωτόδεντρο, οπτικοποιούν τις διαφορές του ήχου και αντιλαμβάνονται τον ήχο ως φυσικό φαινόμενο. Τέλος, με τις δραστηριότητες, αναγνώριση τραγουδιών μέσα από γραφική παρτιτούρα, αλλά και δημιουργία πρωτότυπης παρτιτούρας με χρήση λογισμικού σχεδίου/ζωγραφικής χρησιμοποιούν τις γνώσεις που απέκτησαν, αυτό-ελέγχονται και αυτοαξιολογούνται. Η επένδυση της μουσικής με στίχους, η δημιουργία πρωτότυπης παρτιτούρας και η παρουσίαση της τελικής δουλειάς στην τάξη λειτουργεί και ως επιβράβευση των προσπαθειών τους.

Τέλος, το μικροσενάριο μπορεί να αποτελέσει μέρος ενός μεγαλύτερου σεναρίου το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει θέματα που αφορούν και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του ήχου (διάρκεια, έκφραση κλπ), το κωμικό μουσικό θέατρο, τον ρόλο της ορχήστρας, του μαέστρου, τη ζωή του συνθέτη Ροσσίνι κλπ.

ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΙΣΣΑΒΕΤ

ΠΕ16 ΜΟΥΣΙΚΟΣ