Και εγένετο....μπλουζ

 Θεωρητικό μέρος (2 διδακτικές ώρες)

 Α Λυκείου και Γ Γυμνασίου

Το παρακάτω μ-σενάριο απευθύνεται στους μαθητές της Α Λυκείου του Μουσικού Σχολείου. Αφορά την ενότητα «Η μουσική της Αμερικής» και συγκεκριμένα το κεφάλαιο «Τα μπλούζ» (σημ: επειδή η ενότητα υπάρχει μεν στο νέο Αναλυτικό Πρόγραμμα για τα Μουσικά Σχολεία χωρίς, όμως, να είναι έτοιμο το καινούργιο βιβλίο προτείνεται η χρήση του ηλεκτρονικού βιβλίου της Γ Γυμνασίου του Γενικού Σχολείου στο αντίστοιχο κεφάλαιο που έχει τίτλο «..και εγένετο το Blues»).

Σκοπός του μ-σεναρίου: να οργανώσουν και να εμπλουτίσουν οι μαθητές τις γνώσεις τους γύρω από το θέμα της δημοφιλούς αμερικάνικης μουσικής.

Επιμέρους στόχοι: Να θυμούνται την ιστορία του μπλουζ, να μπορούν να αναφέρουν τους βασικούς εκπροσώπους και τα είδη μουσικής τα οποία επηρέασαν τη διαμόρφωσή του, να μάθουν να εντοπίζουν τα βασικά χαρακτηριστικά και τη δομή της μουσικής, όπως και να αναλύουν το περιεχόμενο των στίχων τους. Τέλος, να αποκτήσουν εξοικείωση με τα σύγχρονα, ψηφιακά περιβάλλοντα.

Απαραίτητος εξοπλισμός: Με δεδομένο ότι η υλοποίηση του μ-σεναρίου απαιτεί την ομαδική εργασία σε υπολογιστές θα πρέπει οι προτεινόμενες διδακτικές πρακτικές να υλοποιηθούν σε αίθουσα με ανάλογο εξοπλισμό (π.χ. εργαστήριο υπολογιστών ή αίθουσα τάξης εξοπλισμένη με φορητούς υπολογιστές και με διαδραστικό πίνακα).

Περιγραφή διαδικασίας 1^ης διδακτικής ώρας: Η πρώτη δραστηριότητα θα ξεκινήσει με ένα brainstorming, έτσι ώστε ο διδάσκων να κατανοήσει το επίπεδο γνώσεων των μαθητών και την προηγούμενη εμπειρία τους, όπως και να ερευνήσει τα συναισθήματά τους γύρω από το συγκεκριμένο είδος (συζήτηση, για παράδειγμα, γύρω από το αν είναι μια μουσική που τους ενθουσιάζει ακόμη ή τη θεωρούν ξεπερασμένη).

Στη συνέχεια από τον υπολογιστή τους ή από τον διαδραστικό πίνακα της τάξης θα προβληθεί η εισαγωγική σελίδα του αντίστοιχου κεφαλαίου του διαθεματικού βιβλίου και θα γίνει μια σύντομη αναφορά του ιστορικό-κοινωνικού πλαισίου που οδήγησε στην ανάγκη της δημιουργίας τραγουδιών όπως τα σπιρίτσουαλς τα γκόσπελ και τα μπλούζ (http://ebooks.edu.gr/new/course-main.php?course=DSGYM-C114. Επίσης, θα προβληθεί και ο εννοιολογικός χάρτης από το φωτόδεντρο: http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/6603). Η φάση αυτή, η οποία λειτουργεί ως αφόρμηση της ομαδικής εργασίας διερεύνησης που ακολουθεί (για αυτό και προτείνεται να είναι σχετικά σύντομη σε διάρκεια), ολοκληρώνεται με μία σύνοψη των συμπερασμάτων της συζήτησης από τον εκπαιδευτικό.

Στη συνέχεια, η τάξη θα χωριστεί σε 4 ομάδες εργασίες. Η κάθε μία από αυτές θα χρησιμοποιήσει και ένα διαφορετικό αρχείο ήχου από το YouTube με ένα τραγούδι μπλουζ το οποίο θα είναι ήδη αποθηκευμένο στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή. Η κάθε ομάδα θα προσπαθήσει να εντοπίσει για το δικό της τραγούδι τα παρακάτω χαρακτηριστικά που αφορούν τη μουσική:

·         Ποια όργανα χρησιμοποιούνται

·         Ποιος ο ρυθμός και το μέτρο του κομματιού

·         Αν υπάρχει έντονο το στοιχείου του αυτοσχεδιασμού

·         Αν επαναλαμβάνονται κάποιες μουσικές φράσεις, νότες και κάποιες συγχορδίες

Όσον αφορά τους στίχους και το περιεχόμενο, η κάθε ομάδα θα προσπαθήσει να εντοπίσει:

·         Αν υπάρχει επανάληψη των στίχων

·         Αν χρησιμοποιείται η αγγλική γλώσσα ή κάποια ιδιώματα

·         Τη θεματολογία

Βοηθητικά για τους στίχους των κομματιών και τη μετάφρασή τους, αν αυτό καταστεί αναγκαίο, μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι παρακάτω σύνδεσμοι http://www.lyrics.com σε συνδυασμό με το google translate.

Η πρώτη διδακτική ώρα θα κλείσει με τη δημιουργία ενός πίνακα, κοινού για όλες τις ομάδες, με χρήση κάποιου ελεύθερου λογισμικού επεξεργασίας κειμένου ή λογιστικού φύλλου με το οποίο οι μαθητές είναι εξοικειωμένοι. Εκεί, η κάθε ομάδα θα καταγράψει τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Με αυτόν τον τρόπο, οι μαθητές θα είναι σε θέση να συγκρίνουν τις απαντήσεις τους και να εξάγουν συμπεράσματα που αφορούν τόσο τη δομή, όσο και το περιεχόμενο των τραγουδιών μπλουζ.

Περιγραφή διαδικασίας 2^ης διδακτικής ώρας

Με βάση τα συμπεράσματα της προηγούμενης διδακτικής ώρας, η κάθε ομάδα θα κληθεί να συνθέσει ένα δικό της μικρό κομμάτι (δωδεκάμετρο) μπλουζ μουσικής. Για τη σύνθεση αυτή θα χρησιμοποιηθεί η «Εφαρμογή για νέους μπλουζίστες» από το φωτόδεντρο στην διεύθυνση http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/1407. Πρόκειται για μια διαδραστική εφαρμογή για απλούς μελωδικούς αυτοσχεδιασμούς στη μπλουζ μουσική. Αν οι ομάδες το επιθυμούν μπορούν να επενδύσουν τη μουσική τους και με σχετικούς στίχους.

Στη συνέχεια οι εκπρόσωποι των ομάδων (όπως αυτοί έχουν οριστεί από τα ίδια τα παιδιά) αναλαμβάνουν να παρουσιάσουν στην ολομέλεια τα συμπεράσματά τους και τη μουσική που συνέθεσαν. Οι μικρές αυτές συνθέσεις μπορούν στη συνέχεια να καταχωρηθούν στο ιστολόγιο της τάξης ή του σχολείου.

Πιθανές συνδέσεις με άλλα μουσικά μαθήματα: Στο μάθημα Εφαρμογές της Πληροφορικής στη Μουσική, οι παραπάνω συνθέσεις μπορούν να καταγραφούν σε νότες με προγράμματα δημιουργίας παρτιτούρας που κυκλοφορούν ελεύθερα στο διαδίκτυο όπως το: https://musescore.org/el Τέλος, οι συνθέσεις που θα επιλεγούν από τους μαθητές μπορούν να παρουσιαστούν από τη ροκ μπάντα του σχολείου στα πλαίσια του μαθήματος Μουσικά Σύνολα.

Συζήτηση στοχοθεσίας : Αρχικά, ζητείται από τους μαθητές να ανακαλέσουν στη μνήμη τους προϋπάρχουσες πληροφορίες, ώστε να διερευνηθούν οι γνωστικοί και συναισθηματικοί στόχοι που θα τεθούν (brainstorming και συζήτηση). Με τον εννοιολογικό χάρτη οι μαθητές κατανοούν και οργανώνουν τις πληροφορίες που τους παρέχονται μέσα από την εξεικονιστική παρουσίαση των στοιχείων από τα οποία επηρεάστηκε η μουσική των μπλουζ. 

Στη συνέχεια με το video, η κάθε ομάδα μπορεί να αναλύσει τα χαρακτηριστικά των μπλουζ και να δώσει απάντηση σε συγκεκριμένα ερωτήματα που έχει θέσει ο εκπαιδευτικός. Με την σύνταξη του κοινού πίνακα αποτελεσμάτων γίνεται αντιπαραβολή και σύγκριση των στοιχείων που συνέλεξε η κάθε ομάδα και  εξάγονται γενικά συμπεράσματα.

Με τη δραστηριότητα της σύνθεσης που ακολουθεί εξετάζεται η ικανότητα των μαθητών να χρησιμοποιήσουν τις καινούργιες γνώσεις τους δημιουργικά, ενώ, ταυτόχρονα, το ηχητικό αποτέλεσμα που παράγεται λειτουργεί και ως επιβράβευση των προσπαθειών τους. Με την παρουσίαση του πονήματος στην τάξη οι μαθητές αυτό-αξιολογούνται για την ποιότητα του αποτελέσματός τους.

Παιδαγωγική προσέγγιση: Συνεργατική, ενεργητική, διαθεματική και δημιουργική μάθηση.

Ψηφιακά περιβάλλοντα: Χρησιμοποιείται ένας μεγάλος αριθμός λογισμικών ειδικής και γενικής χρήσης, εγκατεστημένου ειδικού υλικού με σαφή διδακτικό σκοπό και περιβάλλοντα μάθησης μέσω ανακάλυψης, διερεύνησης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης.

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού: Ο εκπαιδευτικός λειτουργεί καθοδηγητικά, ενώ συντονίζει και εμψυχώνει τους μαθητές. Κατά τη φάση υλοποίησης της ομαδικής εργασίας, ο εκπαιδευτικός περιφέρεται διακριτικά γύρω από τους σταθμούς εργασίας και παρακολουθεί το έργο όλων των ομάδων. Παρεμβαίνει είτε σε περιπτώσεις κατά τις οποίες τον καλούν οι μαθητές, είτε σε περιπτώσεις τις οποίες κρίνει ο ίδιος απαραίτητες κατά την εποπτεία των ομάδων.

Ο ρόλος των μαθητών: Είναι ενεργητικός, η δουλειά στην ομάδα αφήνει περιθώρια ο καθένας να εμπλακεί στο βαθμό που μπορεί ή που επιθυμεί στην ομάδα, ενώ αναδεικνύονται και οι ιδιαίτερες δεξιότητές του μέσα από την ποικιλία των δραστηριοτήτων. Τέλος, με την ανάρτηση της δουλειάς στο ιστολόγιο του σχολείου και την παρουσίαση της σύνθεσής τους, οι μαθητές αισθάνονται πως έχουν βήμα στα δρώμενα της σχολικής κοινότητας.